Από 18 έως 21 Ιουνίου 2015 πραγματοποιήθηκε στην Ιερά Θεολογική Σχολή Χάλκης, το Διεθνές Συνέδριο
«End of life in cancer: Across the borders – Καρκίνος στο τελικό στάδιο: Η ανατριχίλα των συνόρων».
Το συνέδριο διοργανώθηκε από την Εταιρεία Μελέτης Καρκίνου Πεπτικού Συστήματος – Care Across, σε συνεργασία με τη Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας, και με τις ευλογίες του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.
Στο πλαίσιο του Συνεδρίου ο συνάδελφος κ. Νίκος Κόλμαν ανακοίνωσε εργασία με θέμα "Αρρώστια ή θάνατος όπως Απομόνωση ή Υποταγή", της οποίας περίληψη παραθέτουμε.
Αρρώστια ή θάνατος όπως Απομόνωση ή Υποταγή
Το παλιό ερώτημα, υποταγή στη Δύση ή Απομόνωση, διατηρεί την επικαιρότητά του.
Όπως όταν αμαρτάνεις τιμωρείσαι με αρρώστια ή ίσως και θάνατο. Η θρησκεία όταν θεραπεύει κι ασθενείς βγάζουν τους δαίμονες από μέσα τους, προϋποθέτει την αποδοχή, την υποταγή.
Ιστορικά στην Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία όταν δέχονταν εχθρική επιδρομή το ερμήνευαν ως ιεροσυλία, όταν δέχονταν πολεμική ήττα το απέδιδαν στις αμαρτίες που είχαν υποπέσει.
Ο επιληπτικός ασθενής όταν διαισθάνεται την κρίση πρέπει να απομονωθεί κι όχι μόνο από τον φόβο του Θεού που τον τιμωρεί αλλά και από ντροπή.
Ο σεληνιασμένος, ο λεπρός, ο παράλυτος, αφού θεραπευτούν για να μην τους συμβεί κάτι χειρότερο θα πρέπει να μην αμαρτάνουν!
Όταν του ισχυρού ή του εξουσιάζοντα ή του κυρίαρχου του ζητάς βοήθεια σου ζητά ανταλλάγματα.
Όπως κατά την Ένωση οι όροι της Λυών (1274) και της Φερράρας (1438) επέβαλαν πρωτεία, το έκκλητον, κι άλλες παραχωρήσεις δόγματος και ουσίας. Όπως και κατά τον Γαληνό (1012) ο ασθενής είναι αμαρτωλός αναφερόμενος στα πράγματα που κάνουμε χωρίς σωστή κρίση.
Η Δ’ Σταυροφορία (1204) θεωρήθηκε δίκαιη τιμωρία από τον Θεό για τις αμαρτίες των κατοίκων της Κωνσταντινούπολης. Η επανάκτησή της (1261) προκάλεσε την βεβαιότητα ότι χωρίς βοήθεια από τη Δύση δεν μπορεί να επιβιώσει η Αυτοκρατορία.
Σ’όλους τους αρχαίους Πολιτισμούς, στην Μεσοποταμία, την Ελλάδα, ο ασθενής ήταν θύμα κακοδαιμονίας ή αμαρτωλός που οι Θεοί τον τιμώρησαν για τις αμαρτίες του.
Στο κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο για την ασθένεια του Λαζάρου ο Ιησούς είπε: «Αυτή η αρρώστια δεν είναι για να φέρει τον θάνατο αλλά για να φανεί η δύναμη του Θεού...».
Η επέκταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας για τέσσερις περίπου αιώνες περιόρισε την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία στο πλαίσιο των τειχών της Επταλόφου ενώ η βοήθεια από τη Δύση δεν έφτασε ποτέ παρά την καλλιέργεια της ελπίδας.
Η δε επανάσταση του 1821 κατά τη διαδικασία ολοκλήρωσής της και με τον φόβο της επανάκτησης εδαφών που με πολύ αίμα και κόπο ανακτήθηκαν από τους Οθωμανούς ενίσχυε την αναζήτηση βοήθειας από τη Δύση (Αγγλία, Ρωσία, Γαλλία) και προκάλεσε αισχροκερδείς δανειακές συμβάσεις το 1824 (Lohman), 1825 (Riccardo)… Χάρη στις συμβάσεις αυτές από τη μια πλευρά επετεύχθη η ανεξαρτησία της χώρας μας από την άλλη όμως πλευρά επέβαλαν την εξάρτησή μας από τη Δύση. Στην απόγνωσή του το ελληνικό κράτος το 1825 ψήφισε ότι «έτει εκουσίως την ιεράν παρακαταθήκην της αυτού ελευθερίας, εθνικής ανεξαρτησίας και πολιτικής υπάρξεως υπό την μοναδικήν υπεράσπισιν της Μεγάλης Βρετανίας». Η βοήθεια λοιπόν από τη Δύση κρίνεται πάντα «αναγκαία» ή ως αναπόφευκτη. Στον αντίποδα η επιφυλακτικότητα. Όμως το ζητούμενο είναι η αυτογνωσία.
Από τη σωτηρία του πάσχοντος στην αναζήτηση της αιτίας της αρρώστιας. Όπως ανέφερε σε ομιλία του ο Στέλιος Ράμφος «μάγια, βασκανίες, γίνονται εύκολοι τρόποι ψυχολογικής απαλλαγής από τον εφιάλτη του αύριο» και σ’ένα άλλο σημείο είπε «έχουμε κοντή μνήμη, η κοντή μνήμη μας οφείλεται σε επίμονη άρνηση να δεχτούμε τον εαυτό μας ως «έγχρονη ύπαρξη».
Το ερώτημα «θα μπορούσα να γιατρευτώ χωρίς υποταγή» κρύβει το φόβο για τον θάνατο, όπως από την άλλη πλευρά η πίστη ότι αν υποταγώ θα γίνω καλά εσωκλείει την αβεβαιότητα.
Η αποφυγή των διλημμάτων είναι η δυσκολότερη επιλογή γιατί προϋποθέτει την αυτογνωσία ως διαδικασία της αναζήτησης ενός «καθαρού» δρόμου. Προϋποθέτει την αρτιότητα του ανθρώπου. Προϋποθέτει την αναγνώριση του πολιτισμού ως αντιδότου στην μεταβολή των ανθρώπων σε παθητικά παιχνίδια των καταναλωτικών ψευδαισθήσεων.
Η σηματοδότηση με ουσιαστικό νόημα της ζωής (ποιος είμαι;) απαλάσσει τον άνθρωπο από τις κοινωνικές βαρβαρότητες που ταυτίζουν την αρρώστια με την απομόνωση και τον θάνατο με την υποταγή.
Ν.Θ.Κόλμαν
Περίληψη ομιλίας στο πλαίσιο του συνεδρίου
«Τέλος της ζωής στον καρκίνο: Η ανατριχίλα των συνόρων»,
18-21 Ιουνίου 2015,
Θεολογική Σχολή Χάλκης
Βιβλιογραφικές αναφορές
Δ. Βασιλόπουλος, «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος», 2011
Σ. Ράμφος, “Time out”, 2012
Α. Κακούρη, «1821, η αρχή που δεν ολοκληρώθηκε», 2013
Κ. Κωστής, «Τα κακομαθημένα παιδιά της Ιστορίας», 2014
Ε.Αρβελέρ, «Η πολιτική ιδεολογία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας», 2013
K. Pollak, «Η Ιατρική στην αρχαιότητα», 2007
